دانشمندان موفق به کشف این نکته شده‌اند که داوینچی در نقاشی‌هایش جلوه‌ای به کار می‌برد که به «سفوماتو» یا محوکاری شهرت دارد.

آنها به نتیجه رسیده‌اند داوینچی برای خلق این جلوه بصری حدود 40 لایه بسیار نازک رنگی روی نقاشی‌هایش بکار برده و برای این کار از انگشت دستش استفاده کرده است.

این لایه‌های نازک رنگدانه‌های هم‌خانواده نوعی سایه دور دهان مونالیزا استفاده کرده که موجب شده لبخندش چندان واضح نباشد و اگر مستقیم به چهره‌اش نگاه کنی این لبخند محو می‌شود.

محققان با استفاده از اشعه ‌ایکس در مطالعه این نقاشی موفق شدند از شیوه رنگ‌آمیزی و قرار گرفتن این لایه‌ها در نقاط مختلف چهره مونالیزا سردربیاورند.

از آنجا که ماه‌ها طول می‌کشد این لایه‌ها خشک شوند. کشیدن این نقاشی و رسیدن به این ایده‌آل سال‌ها طول کشیده است.

دانشمندان همچنین احتمال می‌دهند داوینچی برای کشیدن این لایه‌ها از انگشتانش استفاده کرده چون هیچ رد قلم‌مو یا کونتور (خط شکل‌ساز) در این نقاط دیده نمی‌شود.

داوینچی به دلیل استفاده از ترفند محوکاری برای ترکیب سایه‌ها و همچنین محو کردن خطوط طراحی نقاشی شهرت دارد، اما شیوه دقیق این هنرمند در به کار بستن این ترفند سال‌ها متخصصان هنری را به خود مشغول کرده بود.

کشف‌های جدید حاصل تلاش در آزمایشگاه مرکز تحقیقات و ترمیم موزه فرانسه و موسسه پرتوافکنی اروپا است. دکتر فیلیپ والتر، سرپرست این تحقیقات در ژورنال علمی Angewandle Chemie نوشت: «کمال تکنیک نقاشی لئوناردو داوینچی همیشه سحرآمیز بوده است. تغییر تدریجی رنگسایه‌ها و رنگ‌ها از روشنایی به تاریکی اصلا ملموس نیست. مهم‌تر اینکه شیوه نقاشی پوست انسان در پرتره‌های داوینچی به دلیل اهمیت بالایشان به اظهار نظرهای گوناگونی دامن زده است.»

او افزود:«باید تاکیدی جداگانه بر نازکی لایه‌های رنگی کرد: این مسئله بر دقت بالای نقاش به هنگام اعمال این لایه‌ها صحه می‌گذارد. همچنین ضخیم شدن تدریجی این لایه‌ها نشان می‌دهد برای رسیدن به چنین سایه‌ای باید لایه‌های نازک بسیاری بکار رفته باشد. حتی امروز هم کار داوینچی در خلق این لایه‌ها بسیار عجیب و جالب است.»

دانشمندان در این تحقیق از فناوری موسوم به طیف‌نمایی شبرنگ اشعه‌ایکس بهره برده‌اند. این فناوری به آنها اجازه داد بدون برداشتن نمونه از نقاشی و صدمه زدن به آن لایه‌ها و رنگ‌های نقاشی را بررسی کنند.

دانشمندان در این تحقیق پرتو قدرتمندی از اشعه‌ایکس روی نقاشی تنظیم کردند و نحوه ترکیب لایه‌ها و شیوه کشیدن لایه‌ها را کشف کردند.

علاوه بر مونالیزا، دانشمندان در این تحقیق رنگسایه‌های پوست در شش نقاشی مشهور دیگر از داوینچی را نیز بررسی کردند. «مریم مقدس در صخره‌ها»، «Madonna of the Carnation»، «یوحنای تعمیدگر» و «مریم مقدس و کودک» از جمله این نقاشی‌ها بودند.

دانشمندان کشف کردند هر لایه دو میکرومتر ضخامت دارد و این معادل یک ‌پنجاهم ضخامت تار موی انسان است. در نقاط روشن پوست این لایه‌ها بسیار نازک هستند، اما در نقاط تاریک ضخامت تا 55 میکرومتر می‌رسد.

نکته جالب استفاده داوینچی از رنگدانه‌های سیاه و قرمز است که با استفاده از فناوری‌های تحقیقی معمول اصلا قابل تشخیص نیستند. دکتر والتر و گروهش معتقد هستند داوینچی برای رسیدن به نقطه اوج محوکاری با رنگ‌های مختلف تجربیات بسیاری از سرگذرانده است.

پروفسور فرانسیس ایمس-لوئیس، مورخ هنری برجسته و معاون انجمن لئوناردو داوینچی، سازمانی که مخصوص تحقیق روی آثار این نقاش است گفت: «برای لئوناردو داوینچی بسیار مهم بود تا طیف رنگ‌هایش چنان ملایم باشند که تغییر تدریجی رنگ‌ها از تاریکی تا روشنایی در آنها مشخص نباشد. درست مثل دنیای واقعی اهمیت محوکاری در همین است.»

او افزود:«عجیب اینجاست او این کار را با دقتی بسیار بالا انجام داده است. در مونالیزا او به پیچیدگی و ابهامی دست یافته و آن را از طریق محوکاری القا کرده است.»

تابلوی نقاشی مونالیزا که به لبخند ژوکوند نیز شهرت دارد، شاهکار لئوناردو داوینچی هنرمند مشهور ایتالیایی است که با رنگ روغن بر روی صفحه چوب سپیدار بین سال‌های 1503 تا 1506 میلادی نقاشی شده است.

تلگراف / 22 اوت